Wyobraź sobie dziecko, które stara się złapać piłkę, ale nie trafia w odpowiednim momencie. Albo próbuje sięgnąć po kredkę, ale zamiast płynnego ruchu jego ręka drży i nie trafia do celu. To może być efekt trudności z planowaniem ruchu – zdolnością, która odgrywa kluczową rolę w rozwoju dziecka. Planowanie ruchu, nazywane także praksją, jest jednym z fundamentów, które pozwalają dzieciom wykonywać codzienne czynności i rozwijać umiejętności niezbędne w życiu.

Czym jest planowanie ruchu?

Planowanie ruchu to proces, w którym mózg tworzy i realizuje sekwencję ruchów potrzebnych do wykonania określonego zadania. To coś więcej niż sama zdolność do poruszania się – to umiejętność planowania i koordynowania działań, aby osiągnąć cel. Na przykład, aby dziecko mogło zawiązać buty, jego mózg musi:

Rozpoznać cel (zawiązanie sznurowadeł).
Wyobrazić sobie, jakie ruchy są potrzebne.
Skoordynować ręce i palce, by wykonały precyzyjne ruchy w odpowiedniej kolejności.

Planowanie ruchu jest niezbędne zarówno do prostych, jak i złożonych zadań, takich jak ubieranie się, pisanie, jazda na rowerze czy granie w piłkę.

Dlaczego planowanie ruchu jest ważne?

Dzięki sprawnemu planowaniu ruchu dziecko może:

Rozwijać samodzielność – wykonywać codzienne czynności, takie jak jedzenie czy ubieranie się.
Zdobywać nowe umiejętności – takie jak jazda na rowerze, rysowanie czy gra na instrumencie.
Budować pewność siebie – sukcesy w zadaniach manualnych i ruchowych wzmacniają poczucie własnej wartości.

Trudności z planowaniem ruchu mogą jednak powodować frustrację, wycofanie się z aktywności i obniżoną samoocenę. Dlatego ważne jest, aby w porę rozpoznać oznaki problemów i odpowiednio wesprzeć dziecko.

5 oznak trudności z planowaniem ruchu

Oto pięć najczęstszych sygnałów, które mogą wskazywać, że Twoje dziecko ma trudności z planowaniem ruchu:

1. Trudności z nauką nowych umiejętności ruchowych

Jeśli Twoje dziecko ma problem z nauką takich czynności, jak jazda na rowerze, skakanie na skakance czy gra w piłkę, może to być sygnał trudności z planowaniem ruchu. Dziecko może:

Czuć się niepewnie podczas prób nowych aktywności.
Unikać zadań wymagających precyzyjnych ruchów.
Potrzebować znacznie więcej czasu na opanowanie nowych umiejętności niż rówieśnicy.

2. Niezdarność i brak koordynacji

Dzieci z trudnościami w planowaniu ruchu często wydają się „niezdarne”. Możesz zauważyć:

Częste potykanie się o własne nogi lub przedmioty.
Problemy z utrzymaniem równowagi.
Trudności z łapaniem piłki lub rzucaniem jej w określonym kierunku.

3. Problemy z codziennymi czynnościami

Jeśli Twoje dziecko ma trudności z samodzielnym ubieraniem się, jedzeniem sztućcami czy myciem zębów, może to wskazywać na problem z praksją. Objawia się to jako:

Wolne tempo wykonywania tych czynności.
Niezręczność podczas manipulowania ubraniami, guzikami czy zamkami.
Unikanie zadań, które wymagają precyzyjnych ruchów.

4. Trudności z rysowaniem i pisaniem

Planowanie ruchu odgrywa kluczową rolę w rozwijaniu zdolności manualnych. Dzieci z problemami w tym obszarze mogą:

Rysować niedokładne kształty lub mieć trudności z trzymaniem kredki.
Pisać nierówno, zbyt mocno naciskając ołówek na kartkę lub przeciwnie – zbyt lekko.
Zniechęcać się do aktywności plastycznych z powodu frustracji.

5. Unikanie aktywności ruchowych

Jeśli Twoje dziecko niechętnie uczestniczy w zajęciach sportowych, zabawach na placu zabaw lub innych aktywnościach wymagających ruchu, może to być oznaka problemów z planowaniem ruchu. Dzieci często unikają czynności, w których czują się niepewnie lub które sprawiają im trudność.

Jak wspierać dziecko z trudnościami w planowaniu ruchu?

Jeśli zauważasz u swojego dziecka oznaki trudności z planowaniem ruchu, istnieją sposoby, aby je wspierać i pomóc mu rozwijać tę umiejętność.

1. Wprowadź zabawy wspierające planowanie ruchu

Zabawy mogą być świetnym sposobem na rozwijanie praksji. Wypróbuj:

Tor przeszkód – dziecko musi pokonać różne przeszkody w określonej kolejności, np. przeskoczyć przez poduszkę, przejść pod stołem, wdrapać się na kanapę.
Zabawy z piłką – rzut do celu, łapanie piłki czy turlanie jej do partnera.
Gry w stylu „naśladuj ruch” – np. zabawa w lustro, gdzie dziecko powtarza Twoje ruchy.

2. Ćwiczenia manualne

Prace plastyczne i zabawy manualne mogą pomóc w rozwijaniu precyzji ruchów dłoni i palców. Oto kilka pomysłów:

Lepienie z plasteliny – dziecko może tworzyć różne kształty, wzmacniając mięśnie dłoni.
Nawlekanie koralików – wymaga precyzyjnych ruchów i koncentracji.
Malowanie dużych formatów – pozwala dziecku na swobodne planowanie i wykonywanie ruchów.

3. Dostosuj poziom trudności

Zadania, które stawiasz przed dzieckiem, powinny być dostosowane do jego możliwości. Zacznij od prostych czynności, które stopniowo stają się bardziej wymagające. Dzięki temu dziecko będzie czuło satysfakcję z osiągniętych sukcesów.

4. Współpracuj z terapeutą

Jeśli trudności Twojego dziecka są znaczące i utrudniają mu codzienne funkcjonowanie, warto skonsultować się z terapeutą zajęciowym lub fizjoterapeutą. Specjalista pomoże zdiagnozować problem i zaproponuje odpowiedni plan terapii.

Korzyści z pracy nad planowaniem ruchu

Pomaganie dziecku w rozwijaniu planowania ruchu przynosi wiele korzyści:

Większa samodzielność – dziecko zyskuje pewność siebie w codziennych czynnościach.
Lepsza koordynacja – łatwiej radzi sobie z zadaniami wymagającymi precyzji.
Radość z zabawy – dziecko czuje się bardziej kompetentne, co zachęca je do podejmowania nowych wyzwań.

Planowanie ruchu to umiejętność, która ma ogromny wpływ na życie dziecka – od codziennych czynności po naukę i zabawę. Rozpoznanie trudności w tym obszarze i odpowiednie wsparcie mogą pomóc dziecku osiągnąć pełny potencjał. Pamiętaj, że kluczem jest cierpliwość, pozytywne podejście i włączenie zabaw wspierających praksję do codziennej rutyny. Razem możecie pokonać każdą przeszkodę – krok po kroku